Living Labs

14 mrt 2017

De tekst op deze pagina is afkomstig uit de bronnen, die onder aan de pagina bij 'bron' staan weergegeven.

In een ‘Living Lab’ werken studenten, docenten / onderzoekers en het werkveld in een experimentele omgeving samen aan het oplossen van een probleem of aan een project. Vier activiteiten staan hierin centraal: co-creatie, verkennen, experimenteren en evalueren. Het concept is in de afgelopen jaren populair geworden, dat te zien is aan de vele initiatieven in met name Europa. In Finland kent de Hogeschool van Laurea het ‘Learning by Developing’-model, waarbij docenten, studenten en (regionale) professionals samenwerken. De Humboldt Universiteit in Berlijn kent het Bologna.lab voor dergelijke samenwerking. Bij diverse Nederlandse universiteiten — bijvoorbeeld in Leiden, Groningen, Maastricht en Utrecht – wordt in het Leadership Programme in de master nauw samengewerkt met het werkveld. Studenten werken in multidisciplinaire teams aan real-life vraagstukken van maatschappelijke organisaties, gemeente en bedrijven.

Sommige Nederlandse hogescholen werken – op initiatief van de Nuffic – in het buitenland samen met bedrijfsleven en overheden (triple helix) in onderzoekscentra waar studenten stage lopen en afstuderen. Een voorbeeld is de in 2013 opgerichte Living Lab Logistics Indonesia – NL (LLLI). LLLI hanteert een student-gecentreerd leermodel waarin de projectonderzoeken gebaseerd zijn op real-life bedrijfsvraagstukken. De founding partners van LLLI zijn drie Nederlandse hogescholen (HAN, NHTV en HR), vier Indonesische universiteiten, vier bedrijven en verschillende overheidsorganisaties (e.g. Nuffic Neso Indonesia, Indonesische Ministerie van Economische Zaken, Dutch Institute for Advanced Logistics en de Nederlandse Ambassade in Indonesië).

Er zijn ook initiatieven vooral gericht op de regio. Hiervan is de Hogeschool Rotterdam een voorbeeld. De Hogeschool Rotterdam werkt in Innovation Labs nauw samen met het werkveld in de omgeving (Sirius Programma, 2014). In ieder I-Lab zitten derdejaars studenten van verschillende opleidingen, docenten en lectoren uit verschillende vakgebieden. Zij werken gedurende één semester aan vraagstukken aangereikt door Rotterdamse opdrachtgevers. Er zijn verschillende I-Labs op verschillende onderwerpen ingericht. Na deelname aan een I-Lab ontvangen studenten een I-certificaat dat aantoont dat de studenten aan de leerdoelen (i.e. creatief en innovatief) van de ‘Living Lab’ voldoen.

Doel & doelgroep

Er is een grote verscheidenheid aan ‘Living Labs’. Hierdoor kunnen ook de doelen variëren. Maar in hoofdlijnen gaat het om studenten:
• Relaties te laten leggen tussen verschillende disciplines.
• Creatief, innovatief en probleem oplossend na te denken.

De doelen van LLLI zijn op een praktische manier bijdragen aan de nationale economische prioriteiten van beide landen (i.e. in Nederland; Topsector Logistiek), en dit te doen door de triple helix partners in beide landen instaat te stellen om best practices in onderwijs, toegepast onderzoek en arbeidsmarktrelevantie uit te wisselen.

Belangrijkste randvoorwaarden

Voor het opzetten, ontwikkelen en in stand houden van een living lab zijn verschillende partners nodig. Veelal is hier een coördinator voor nodig. Om een consortium van partners bij elkaar te krijgen, in de beginfase van een living lab, zijn investeringen noodzakelijk. Dit vraagt uiteraard om commitment van de initiërende partijen.

Belangrijkste opbrengsten

De opbrengsten van de Living Lab Logistics Indonesia – NL in de twee jaar na oprichting zijn veel belovend. Zo zijn er naast de veertien founding partners, zes bedrijven en nog een ministerie tot LLLI toegetreden als deelnemers. Bij de partners en deelnemers zijn er zo’n 140 Indonesische en 100 Nederlandse werknemers betrokken bij LLLI. Er hebben 96 Nederlandse studenten en 133 Indonesische studenten deelgenomen aan LLLI activiteiten. Financiering komt voor een belangrijk deel van de niet-gouvernementele partners en andere deelnemende organisaties (Living Lab Logistics Indonesia – NL, 2015).

De belangrijkste opbrengsten van de Innovation Labs van Hogeschool Rotterdam zijn, ten eerste, de positieve reactie van het werkveld. Vooral positief is het aanpakken van vraagstukken en problemen die in het werkveld in regio Rotterdam worden ervaren (Auditcommissie Sirius Programma, 2013). Ten tweede, laat onderzoek zien dat de studenten de beoogde resultaten van de I-Labs veelal behalen, dat studenten zich uitgedaagd voelen en multidisciplinaire vaardigheden leren (Ossevoort, 2012). Ten derde, is er een relatie tussen het bereiken van de leeruitkomsten door de deelnemende studenten en de professionalisering van docenten (ScienceGuide, 2013). Innovation Labs kunnen hierdoor docenten motiveren om zich te professionaliseren.

Bewijsmateriaal

Auditcommissie Sirius Programma (2013). Sirius Programma Monitor & Audit Tranche 2; Instellingsrapportage Hogeschool Rotterdam.
Living Lab Logistics Indonesia – NL (2015). Year Book 2014; Commitment to Grow. Jakarta / Breda: Nuffic Neso Indonesia / Dutch Institute for Advances Logistics.
Ossevoort, E. (2012). Evaluatie tweede ronde I-labs 2011-2012. Rotterdam: Hogeschool Rotterdam.
ScienceGuide (2013). Excellent onderwijs begint bij docent. http://www.scienceguide.nl/201301/excellent-onderwijs-begint-bij-docent.aspx.

Bron

Kolster, R., Boer, H., Jongbloed, B., Cremonini, L., Krug, K., Benneworth, P., ... & Westerheijden, D. F. (2015). Internationale good practices onderwijskwaliteit en studiesucces.

Documenten

Onderwijsinstelling
Initiatieven bij veel Nederlandse universiteiten en hogescholen, waaronder Living Lab Logistics Indonesia – NL en de Innovation Labs van Hogeschool Rotterdam